W niedzielę 31 maja 2015 r. odbyły się 42 Warsztaty Przewodnickie organizowane przez Samorząd Przewodników Turystycznych PTTK województwa śląskiego pt. „Judaika w trójkącie trzech cesarzy”. Warsztaty prowadzone były przez znawcę kultury i tradycji żydowskiej, historyka Dariusza Walerjańskiego. Podczas warsztatów zobaczyliśmy cmentarze – kirkuty żydowskie w Mysłowicach, Jaworznie, Sosnowców Modrzejowie, Sosnowcu przy ul. Gospodarskiej, Będzinie oraz Czeladzi. Dodatkowo w Będzinie gościliśmy w siedzibie Fundacji Brama Cukiermana oraz zobaczyliśmy dawny Dom Modlitwy „Mizrachi”. Odwiedzenie powyższych miejsc, a zwłaszcza cmentarzy, które są dla każdego człowieka miejscem symbolicznym, zmuszającym do refleksji nad ludzkim losem, gdyż jak mówił ks. Józef Tischner cmentarz przynależy do świata człowieka tak samo, jak jego dom, warsztat pracy i świątynia. Ogromna wiedza prowadzącego warsztaty pozwoliła na ukazanie nam charakterystycznego dla religii mojżeszowej sposobu odnoszenia się do cmentarzy i zmarłych. Poznaliśmy skąd wypływa żydowski szacunek dla zmarłych, który przede wszystkim wywodzi się z wiary w życie pozagrobowe, otwarcie się na wieczność, a przez to ukazuje nam sens ludzkiego istnienia. Stąd śmierć nabiera nowego znaczenia, która nie jest końcem, ale początkiem czegoś nowego. Warsztaty ukazały nam również prawdę, że żydowskie nagrobki – macewy mówią, mówią wielością symboliki i znaczeń. Są one może dzisiaj zbyt mało znane, a dla większości z nas nawet niezrozumiałe. W kulturze judaizmu symbol miał i ma ogromne znaczenie. Miejsca te i ich nagrobki zaświadczają o ludzkich losach. Są również świadectwem współistnienia obok siebie różnych kultur i wierzeń. Zobaczyć można było to w Sosnowcu przy ul. Gospodarskiej, gdzie tuż obok kirkutu żydowskiego rozciąga się jedna z największych w tym mieście nekropoli katolickich, a także ewangelicka i prawosławna. W religii judaistycznej pamięć i troska o zmarłych i miejsca pochówków wyraża się przede wszystkim w przestrzeganiu przepisów Prawa, a obrzędy pogrzebowe mają za zadanie umożliwić zmarłemu oczekiwanie na przyjście Mesjasza. Wśród elementów pamięci o zmarłych zaliczyć należy trzy podstawowe elementy: żałobę po zmarłym, modlitwę za niego, a także symbolikę światła i kamienia. Dlatego naszym zadaniem, jako przewodników jest ochrona i pamięć oraz ciągłe przypominanie, że katolik, protestant, czy Żyd przede wszystkim jest człowiekiem, a później dopiero wyznawcą danej religii.
Zdjęcia i tekst
Adam Lapski
Koło Przewodników Turystycznych Chorzów